Prof. Dr. Adnan Şaplakoğlu’nun ODTÜ Fizik Bölümü’nde Bölüm Başkanlığı yaptığı dönem.

1926 Tekirdağ doğumlu Adnan Şaplakoğlu, 1947'de Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Fizik Bölümü'nünden mezun olduktan sonra Milli Eğitim Bakanlığı’na olan mecburi hizmetine karşılık 1947-1948 ders yılında Adana, 1949-1951 ders yıllarında da Erzurum Lisesi’nde Fizik ve Matematik öğretmenliği yapmış. 1948-1949 yılında Yedeksubaylık hizmetini tamamlamış. 1951’de AÜ, FF, Fizik Bölümü’ne Fizik Asistanı olarak tayin edilmiş ve Atom ve Molekül Fiziği dalında doktora çalışmasına Prof. Dr. E. Fischer yönetiminde başlamış, 1954'de doktora çalışmasını (Pyridinein ve bilhassa cyclohexan türevlerinin rölaksiyon zamanlarının konsantrasyon değişmelerine olan dikkate değer bağlılığı) tamamlamıştır. 1955 yılında atom ve nükleer fizik alanlarında ileri çalışmalar yapmak üzere Dış İşleri Bakanlığı tarafından desteklenen bir program ile ABD’ye gönderilmiştir. 1956’da ABD, Illinois’de Uluslararası Nükleer Bilim ve Mühendislik Okulunu bitirmiş, 1956 – 1958 yıllarında ABD, Illinois’de Argon Milli Laboratuvarı'nda uzman olarak çalışmıştır. 1958’de ODTÜ'de Fizik Bölümü’nü kurmak üzere görev almıştır. 12 yıl ODTÜ’de çalışmalarını sürdürmüştür. ODTÜ’deki ilk beş yılında mekanik, ısı, optik, elektronik ve manyetizma, atom ve nükleer fizik lisans laboratuvarlarını kurmuş, bu arada Temel Fizik, Atom ve Nükleer Fizik ve Fiziki Elektronik derslerini vermiştir. Daha sonra ABD Kaliforniya Üniversitesi ile ODTÜ arasında işbirliği antlaşmasını gerçekleştirerek lisans üstü araştırma laboratuvarlarının kurulması programını başlatmıştır. 1964 yılında ABD Kaliforniya Üniversitesinde bir yıl süre ile atom ve molekül demeti konusunda araştırmalar yapmış, 1965 yılında ODTÜ’ye dönerek tamamen yerli imkanlarla ODTÜ atölyelerinde dünyanın 14. atom ve molekül makinesini (atomic and molecular beam) kendi tasarımı ile imal etmiş, 1970 yılında çalışır hale getirmiştir. Bu düzenek ile atomların g_j faktörü 10^-9 mertebesinde hassasiyetle ölçülebiliyordu. Profesör Şaplakoğlu bunca emek verilerek ortaya çıkartılan laboratuvardan sonuç almaya başlayacağı sırada 1970 sonunda ODTÜ’den akademik olmayan sebepler yüzünden ayrılmak zorunda kaldı. Ne yazık ki bugün bu laboratuvardan ve üretilen düzenekten hiçbirşey kalmamıştır.

1970’den sonra Ankara'da Zafer Mühendislik ve Mimarlık Yüksek Okulu Müdürlüğünü yapmış, 1972’de Ankara Nükleer Araştırma Merkezi (ANAEM) Nükleer Fizik Grubu başkanlığı'na atanmıştır. Bu merkezde nötron aktivasyon analizi çalışmalarını yönlendirmiş, Türkiye’de ilk defa bilgisayar kontrollü X-ışını floresans sistemi'ni kurarak araştırmalar başlatmış, konuyu minerallerde ve maden cevherlerinde tahribatsız analiz yöntemlerine uygulamıştır. Ayrıca arazide anında ve tahribatsız mineral analizi yapan ve X-ışını floresans teknolojisi ile çalışan bir portatif analizör cihazı'nın tasarım ve imalatını gerçekleştirmiştir. Bu sırada X-ışını floresans konusunda dört doktora çalışması tamamlatmış, ayrıca Türk Standartları Enstitüsü (TSE)’nün Elektronik Bölümü başkanlığını da birlikte yürütmüştür. TSE’de çalıştığı dönemde yüzden fazla elektronik standardın TSE listesine girmesini sağlamıştır. 1977 yılında ANAEM Müdürlüğüne getirilmiştir. 1978’de ANAEM’den ayrılarak emekli olmuştur.

1978-1982 yılları arasında muhtelif üniversitelerde dersler vermiş, bazı özel sektör fabrikalarında kalite kontrolü uygulamalarını başlatmıştır. 1982-1983 yılları arasında Libya, Tajura Nükleer Araştırma Merkezi’nde bir yıl süre ile araştırmacı fizikçi olarak çalışmıştır. 1984 yılından itibaren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nda Bakanlık Müşaviri görevinde bulunmuş, bu sırada yurt içinde ve yurt dışında Türkiye’yi temsilen muhtelif toplantılarda bulunmuş, raporlar, etüdler hazırlamıştır. Mart 1988’de TÜBİTAK’ta göreve başlamıştır. Ekim 1988 ile Aralık 1990 tarihleri arasında Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (SAGE) Müdürü olarak görev yapmıştır. Profesör Şaplakoğlu SAGE’de bulunduğu sürede Türkiye’de ilk defa yerli imkanlarla gerçekleştirilen roket tasarımı ve imalatı'nı yönetip tamamlatmış, test atışlarının başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamıştır. 1988 yılından itibaren Merkezi Strazburg’da bulunan Avrupa Bilim Vakfı’nda Seçim Komitesi Türkiye temsilcisi olarak, Merkezi Cenevre’de bulunan Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu’nda Türk Hükümeti Bilim ve Teknoloji Yüksek Müşaviri olarak görev yapmıştır.

Profesör Şaplakoğlu yaptığı bilimsel araştırmalardan 14 makale ve bildiri yayınlamış, lisans seviyesinde 3 laboratuvar manüeli ile Modern Fen Eğitimi üzerine çok sayıda telif ve tercüme kitap yayınlamış, muhtelif kurumlar için rapor ve etüdler hazırlamıştır. Profesör Şaplakoğlu tasarımı tamamen kendisine ait bir doğru akım sitümülatörü geliştirmiş, canlı dokularda ameliyat gerektirmeden kırılmış kemiklerin kaynamasını hızlandıran bir ortopedi yöntemi önermiştir; yapılan klinik uygulamalarda %90 başarı sağlandığı görülmüştür. Profesör Şaplakoğlu fizik bilgisini ve kurallarını hayatın her safhasında kullanmayı çok iyi bilen bir bilim insanıydı.

Prof. Dr. Adnan Şaplakoğlu 28 Şubat 2011, Pazartesi günü vefat etmiştir. (Prof. Dr. Şakir Erkoç)