Behram Kurşunoğlu (31) ve Albert Einstein (74).
Behram Bey 80. yaş gününü kutlarken. Nejat Veziroğlu ile 2. Dünya Savaşı yıllarında İngiltere'de öğrencilikleri sırasında tanıştılar; dostlukları hep devam etti. |
Behram Kurşunoğlu, Ankara Üniversitesi’ndeki eğitimini tamamladıktan sonra, İngiltere'ye yerleşmiş ve eğitimine burada devam etmiştir. Miami Üniversitesi, Teorik Fizik Araştırma Merkezi'ni (Center for Theoretical Studies) ve Global Foundation adlı enstitüyü kuran Prof. Behram Kurşunoğlu, kuantum fiziği konusunda yaptığı araştırmalarla özellikle genelleştirilmiş izafiyet teorisi'ni ortaya atan kişi olarak bütün dünyaca tanınmaktaydı. Prof. Behram Kurşunoğlu, bir çok tanınmış bilim adamının yetişmesinde katkıda bulunmuştur. TAEK'nun kurucu üyelerindendi. Prof. Behram Kurşunoğlu aynı zamanda Genel Kurmay Başkanlığı danışmanlığı yapmış, bir dönem Birleşmiş Komisyon'da çalışmıştır [Çağdaş Fizik, Ocak 2004; Ek olarak bakınız: Çağdaş Fizik 18 (Kasım 1986) 4 ve 6].
Miami Üniversitesi'nin prestijli Teorik Fizik Araştırma Merkezi'ni kurmuş olan Behram N. Kurşunoğlu, 25 Ekim 2003'te Florida’nın Coral Gables beldesinde arkadaşları ve sevgili eşiyle öğlen yemeği yerken aniden kalp krizi geçirmiş ve aramızdan ayrılmıştır. Vefatından iki gün sonra yapılan cenaze törenine Miami Universitesi'nin önemli yöneticileri ve sağlığında da kendisini bırakmamış vefakâr dostları katılmış, aynı gün Miami Universitesi'nde bayraklar yarıya indirilmiştir.
1965 yılından emekliye ayrıldığı 1992 yılına kadar Coral Gables'deki merkezde doktora sonrası çalışmalar düzenleyerek bilim adamları eğitmiş ve fikir alış verişinde bulunmak üzere dönem dönem merkeze gelen bilimcilere bir forum oluşturmuştur. Merkezin yürütülmesine yardım etmiş olan emekli fizik profesörü Dr. Arnold Perlmutter'in ifadesine göre merkeze çalışmaya gelen bilim adamlarının 35'i Nobel ödülü almıştı. Dr. Perlmutter’e göre J. Robert Oppenheimer, merkezi ilk ziyaret eden ve akademik şöhretinin yayılmasına yardım eden fizikçilerden biri olmuştur. Teori merkezinde düzenlenen toplantılar, Orbis Scientiae adıyla biliniyordu.
Behram Bey, Nejat Bey'in kızı Ayfer Kale'yi çok severdi. Miami Biltmore Motel'deki partide Ayfer Hanım’la beraber yaşgününü kutlarken. |
1922 yılında Çaykara'da doğmuş olan Kurşunoğlu, eğitimini Ankara ve Edinburgh Üniversiteleri'nden sonra Cambridge'de aldı. 2. Dünya Savaşı sırasında öğrencilik yıllarında Nejat Veziroğlu ile tanışan Kurşunoğlu, Prof. Veziroğlu'nun 1962'de Miami Üniversitesi'nin Makine Mühendisliği Bölümü'ne Asosye Profesör olarak atanmasında etkin rol oynamıştır. Dönemin rektörü Dr. Stanford üniversite içinde ve diğer konuşmalarında "Amerika Türk müttefikine Marşal Planı adı altında büyük parasal yardım yapmaktadır, fakat Türkiye Amerika'ya daha büyük yardım yapıyor. Bu da Dr. Kurşunoğlu ve Dr. Veziroğlu gibi beyinlerdir." demiştir. Dr. Stanford bu iki Türk profesörün Miami Üniversitesi’nde ve uluslararası arenadaki başarılarından dolayı soyadına "oğlu'' ifadesini ekleyerek "Miami Üniversitesinde üç Türk var: Kurşunoglu, Veziroğlu ve Stanfordoğlu" demiştir. 2. Dünya Savaşı yıllarında başlayan ve yıllar içinde giderek artan Kurşunoğlu ve Veziroğlu'nun dostlukları Behram Bey'in son yolculuğuna kadar sürmüş ve sonra da eşi ve çocuklarıyla devam etmektedir.
1940'ların sonuna doğru Cambridge'deki doktora çalışması sırasında Albert Einstein ile mektuplaşmaya başlayan Kurşunoğlu, ona bir kahraman gözüyle bakıyordu. 1953 yılında, Cornell Üniversitesi'nde görev aldığı sıralarda Einstein’ı Princeton’daki evinde ziyaret edebilmişti. Kurşunoğlu, bu buluşma sırasında 2 saat süreyle tartıştıkları konuları 2002 yılında Miami Herald gazetesine yazmıştı.
1970'lerin ortasında Global Foundation adlı ikinci bir araştırma merkezi kurmuştur. Emekliye ayrılana kadar Orbis Scientiae toplantılarını bu merkezde yapmıştır.
Kurşunoğlu, Teori Merkezi'ndeki çalışmalarının yanısıra, bilim adamlarının uzun zamandır peşinde koştukları birleşik alan teorisi’ni geliştirmekle uğraşıyordu; bu teori bütün doğa kuvvetlerinin anlaşılmasına yarayacaktı. Kurşunoğlu, daha sonraki yıllarda çekirdek enerjisi konuları ile de ilgilenmişti.
Behram Kurşunoğlu eşi Sevda Hanım ile birlikte. |
Dr. Kurşunoğlu çok sayıda kitap yazmıştır. Bunlardan en önemlileri Modern Quantum Theory ve Büyük Bir Fizikçi'yi Anımsarken: Paul Adrien Maurice Dirac. Ölümünden yaklaşık bir ay kadar önce Behram Bey hayatını dünyadaki tüm bilim adamlarına kalıcı bir eser bırakmak kaygısı ile İngilizce olarak yazdığı kitabı yayına hazır hale getirmiş, fakat ani ölümünden dolayı bu kitap henüz yayınlanamamıştır. Umuyoruz ki bu değerli eser sevenleri tarafından bilim dünyasına kazandırılır.
Prof. Kurşunoğlu'nun eşi Sevda, kızları Dr. Sevil Kurşunoğlu ve Ayda Weiss ile oğlu Dr. İsmet Kurşunoğlu ABD'de yaşamaktadırlar [Bu yazı, Dr. Kurşunoğlu'nun ölümünden sonra New York Times’da çıkan Physicist Who Led Noted Research Center, Eric Nagourney, New York Times, 3 Kasım 2003 makalesi ile metine Ayfer Kale'nin ilavelerinden oluşmuştur. Fotoğraflar da Ayfer Kale tarafından sağlanmıştır].
––––––––––
Behram Hoca'ya göre: "Türkiye fizik, kimya ve biyolojide çok ileri seviyeye ulaştı. Halen Ortadoğu ve Doğu Avrupa'dan çok ileriyiz, ama henüz Fransa ve İtalya seviyesine gelmedik. Türkiye'nin en üst seviyeye ulaşması için bir ilmi seferberliğe girişmesi gerek. Bunun teknolojiye paralel gitmesi lazım ki, böylece kendi tankımızı, uçağımızı da imal edebilir hale gelelim. Bunu başarabilirsek 20 yılda Japonya gibi olabiliriz. Söylediklerim hayal gibi gelmesin. 1939 – 40 yılında İstanbul - Erzurum demiryolu yapıldı. Gece gündüz çalışarak bitirildi. Bu, dünyanın en hızlı bitirilen demiryolu idi. Eğer yurtdışındaki ilim adamlarımız Türkiye'ye döner, ilmî seferberliğe iştirak ederlerse bu iş başarılır.”